KINOS ČAKČAMÁNU 27. BEAIVVI 2024: Nuorra sápmelaččat leat unnán oidnon kinos, muhto maŋimuš jagit leat addán midjiide sihke «Ellos eatnu – La elva leve» ja «Eallogierdu – Tundraens voktere».
Dál boahtá maiddái filbma mii boktá doaivaga, rešissevrra ja mánusčálli Egil Pedersena álgofilbma «Biru Unjárga – Føkkings Nesseby», mii čájehuvvo leat vuogas ja ealas nuoraidfilbma mas lea buorre ovdáneapmi ja áigeguovdilis identitehtagažaldagat.
Váldorollaid neaktin boktá miehtemiela ja filbma bures govvida sihke kultuvrra ja birrasa.
Govvejeaddji Anna Myking addá návddašan veara govaid guovllu mihtilmas eanadagas, mii dahká ahte geahččit máddelis sáhttet navdit filmma veaháš amasin ja eksohtalažžan.
Árvvoštallan: «Suoládeapmi» – dehálaš ja čáppat
Giehtačálus lei sáhttit roggat vel čiekŋalebbui guovddáš fáttáin, muhto «Biru Unjárga – Føkkings Nesseby» lea rehálaš ja albma, ja addá jáhkehahtti miellagova mii lasiha muitalussii sihke gealddu ja liekkusvuođa.
Jáhkká iežas bealle dánskalažžan
Váldoolmmoš lea 15-jahkásaš Elvira (Sarah Olaussen Eira) Unjárgga gielddas eret Nuorta-Finnmárkkus.
Son orru áinnuhin ovttas etniinis Beatiin (Ingá Elisá Påve Idivuoma), guhte easka lea fuobmán alddis ođđa beali ja lea ovttastallagoahtán Ritain (Ánne Mággá Wigelius).
Elvira jáhkká iežas leat bealle sápmelaš ja bealle dánskalaš, danne go su eadni lea muitalan ahte son šattai áhpeheapmin fertilitehtaklinihkas Dánmárkkus. Elvira garvvaša iežas sámi duogáža ja hervvoša iežas dánskalaš beali.
Son govahallá earet eará alddis leat dánskalaš áhči, gii lea oaidnit dego filbmanásti Nicolai Coster-Waldau. Su neaktá ieš dat Nicolai máŋggain niehkoscenain – mii iešalddis lea jáhkkemeahttun – almmá šaddamis imáš goassege.
Go su albma áhčči, Terje (Áslat Máhtte Gaup) báifáhkka ilbmá, de lea son oalle earálágán go Elvira dánskka niehku ja nu šaddá moivi su eallimis ja identitehtaohcamis.
Hábme buori frikšuvnna
Identitehta lea áibbas čielgasit filmma čoavddasátni, go ii leat dušše Elvira guhte geahččala gávnnahit gii son lea. Maid eadnis lea ollašuhttimin iežas lesban, dan botta go Terje geahččala sajáiduvvat áhččerollii mii sutnje lea amas ja ođas.
ANMELDELSE: Renate Reinsve spiller mesterlig i «Armand»
Šaddá buorre kontrásta gaskal eatni veaháš ahkidis čiegadeami ja Terje oalle njuolggo rabasvuođa das movt Elvira lea šaddan.
Elviras lea maiddái skuvlaoabbá, Margrethe (Sara Sofia Mienna), gii lea influencer ja ollu scenain fátmmasta visot mii lea «woke», vearu eavttuid vuođul, ja dát dahket buori frikšuvnna.
Elvira ja su skuvlavielja Áslaga (Amund Lode) oktavuođa birra lei várra sáhttit eanet muitalit, go dás geahčči dovdá ahte Áslat soaitá leat beroštuvvan leat eanet go ustit.
Egil Pedersena iežas giehtačálus molssoda vuohkkasit daid iešguđetge muitalusaid gaskkas ja čatná daid beaktilit oktii čielga ovttadahkan.
ANMELDELSE: «Twilight of the Gods» er ein grov og blodig hemnsaga
Liige rámi oažžu maid go diktá min fas oaidnit buot áiggiid eanemus beakkán sámi neavttáriid, namalassii Sverre Porsangera («Ante», «Detektor», «Ellos Eatnu – La elva leve») ja Mikkel Gaupa («Ofelaš», «Jul i Blåfjell», «Guovdageainnu stuimmit», geat neaktiba rektora ja oahpaheaddji Elvira skuvllas.
Guoddá filmma olggiidis nalde
Sarah Olaussen Eira lea albma gávnnus mearrideaddji váldorollii, go son guoddá filmma olggiidis nalde iežas buriin ovdanbuktimiin Elviran.
Su vuogas ja girjás figuvra ovddasta árvideames ollu sámi nuoraid riidaleaddji oktavuođa iežaset kultuvrrain ja gullevašvuođain, masa mannán jahkečuođi dáruiduhttinpolitihkka skádjasis ain leat negatiiva váikkuhusat.
Filbma muitalastá maiddái vealaheamis maid sápmelaččat vel otná beaivvi nai dovdet, almmá čiekŋudeamis juste dán fáttá bearehaga.
ANMELDELSE: «The Substance» er mesterlig morbid og gledelig grotesk
Muhtin eanemus dramáhtalaš váldodáhpáhusat soitet čoavdašuvvet veaháš menddo álkit, go daidda lei čáhkat vel eanet dynamihkka dovdduid dáfus, muhto filmma nuorra ulbmiljoavku gal dáidá áibbas vissásit dovdát iežaset Elvira siskkáldas dáistaleamis gávnnahit gii son albma ilmmis lea.
«Biru Unjárga – Føkkings Nesseby» vuođđun leat nappo dehálaš gažaldagat mat leat gođđojuvvon oalle alvvalaš muitalussii mii boktá beroštumi.
Jorgaleaddji: Kari Utsi
