NETFLIX:S CUOŊOMÁNU 12. B. RÁJES: Dát sámi Netflix-vuoruheapmi lea sihke dehálaš ja čáppat, muhto viggá fátmmastit menddo ollu, ja danne ii deaivva olles fámuin.
Dakkaviđe fállojuvvo govvaráidu duoddariin ja bohccuin masa filbmajietna jaskadit jullá. «Suoládeapmi» álggus leat fámolaš govat, mat čábbudahttet vel muogermoahtige.
Mii čuovvut Elsa, gean Risten-Alida Siri Skum neaktá mánnán ja Elin Kristina Oskal ges neaktá nuorra rávisolmmožin.
Elsa bajásšaddá čoahkkebáikkis Girona lahka, ja doppe su bearaš geahččala seailluhit boazodoalu árbevieruid vaikke vel vásihitge iešguđetlágan vuosttaldemiid.
Hádjanan servodat
Báiki lea juohkásan, leat sápmelaččat ja de leat ássit geat oaivvildit ahte buot mii lea heittot lea sápmelaččaid sivva: sihke bargguhisvuohta ja lágat mat eai heive sidjiide. Dat dagaha fasttes rasismma, ja lea unohas dan oaidnit.
Unna Elsaš gártá oaidnit ahte boazu goddo ilgadis vuogi mielde, ja dát dáhpáhus ii luoitte su. Fasttes bohccogoddimat joatkašuvvet, ja bistet máŋggaid logijagiid.
Elsa geahčastagain oaidnit mii servodaga mii rahčá jávohisvuođakultuvrrain, dálkkádatrievdamiiguin ja stuorra hástalusaiguin psyhkalaš dearvvašvuođain.
Mearihis čáppat
Leat stuorra vuostálasvuođat: Rukses varra vilges muohttagis, viiddis eanadagat gávpotbirrasa vuostá, ja dološ árbevierut ođđaáiggi servodaga deattu vuostá.
Gaskkohagaid geđđodit govvejeaddji Ken Are Bongo govat nu garrasit ahte sáhtát vuoiŋŋahagaid massit – ja fáhkka šaddá miellat viehkalit ruoná guolbanii dahje vilges duoddarii. Govat seaguhuvvojit dássedit Lasse Enersen ja Henri Vartio musihkain.
Rešissevra Elle Márjá Eira lea ovdal ráhkadan máŋga oanehisfilmma ja musihkkavideoid, ja vel rešisseren ovtta episoda ráiddus «Makta». Lea Peter Birro gii lea mánusa čállán Ann-Helén Laestadiusa girjji «Suoládeapmi» vuođul. Laestadius lea maid buvttadeaddjin filmmas.
Klišeat mieiggahahkan
Orru leamen nu ahte leat dat eanemus ovttageardán govvádusat mat leat seilon go girji galggai filbman rievdat.
Skealmmat leat nu erenoamáš skealmmat, eaige dain oba leatge buoret bealit. Martin Wallström, gean dovdat buvttademiin «Mr. Robot», «Hodejegerne» ja «Beck» neaktá skealmma Roberta, su rolla lea seamma coagis go ovddeš James Bond-skealmmat.
Áigenjuikumat eai leat álo nu njuovžilat, ja dialogat lea gaskkohagaid ovttageardán frásat. Lea seakka rádjá gaskal duohta eallinvásáhusaid viisodaga ja gollan inspirašuvdnasitáhtaid, ja «Suoládeapmi» ribaha máŋgii boasttu beallái.
Lea fiinna boddu go Elsa áhkku muitala ahte guovssahasat leat «jábmiid sielut mat šleđgot almmis», ja go Elsa čilge mo boazu dušše lea luoikkas. Muhto dan guovtti diimmus maid filbma bistá muitaluvvojit viisodagat nu dávjá ahte daid oaivil sáhttá hávkat.
Lea maid hehttehussan duođaid čiekŋudit áššiide go leat nu ollu fáttát mat galget guoskkahuvvot, ja juohke fáddá ánssášivččii čiekŋudeami. Livččii leat vuohkkasat jus filmmas livččii čavgadat muitalus.
Viiddis viidodat
Seammás leat ollu buorit bottut «Suoládeapmi» filmmas.
Okta gii šealgá lea Elin Kristina Oskal gii neaktá Elsa. Oskal lei sámi BlimE-artista 2021:s ja nevttii maid Anna (Elsa oappá) jiena «Jikŋon 2» filmmas mii lea davvisámegillii.
Filmmas «Suoládeapmi» lea son fuolastupmi, heađásnuvvan, ballu, illu ja doaivva olbmo hámis, ja Oskal hálddaša buot dáid beliid. Son lea jáhkehahtti go lea vuorjašumiid haga irggástallame gáktediscos ja olmmožin gii jienáda patriárkahta ja politiijaid vuostá.
Maiddái Pávva Pittja, gii neaktá bearraša verdde Lásse, dahká buori barggu čájehit man láhkai ollu sápmelaččat gessojuvvojit guovtti guvlui: Go sis eai leat bohccot eaige eará bargovejolašvuođat ruovttubáikkis.
Dehálaš ja bávččas
Dasa lassin leat «Suoládeapmi»-filmmas dihraidahtti skohterspeanttat ja namuhuvvon estehtalaš kvaliteahtat máŋgga bures ráhkaduvvon komposišuvnnain.
Muitalus, vaikke leage veahá liiggás devdojuvvon, lea dehálaš. Dat čájeha oasáža eamiálbmogiid historjjás, ja juohkehažžii lea buorre dan geahččat. Vaikke vel bávččagage.
Ja justa fal danne.
Jorgaleaddji: Ánne Márjá Guttorm Graven
